Kryzys ekonomiczny i wojna rosyjsko-japońska w latach 1900-1905

Slide2Trwający w latach 1900-1903  kryzys ekonomiczny  cechował drastyczny wzrost bezrobocia, ruinę wielu małych przedsiębiorstw oraz nieurodzaj na wsi.  Dochodziło do licznych manifestacji i strajków robotniczych a znaczenie partii lewicowych poważnie wzrosło.  Sytuację w Rosji zaostrzyła wojna rosyjsko-japońska lat 1904-1905 . Zamiast spodziewanego zwycięstwa,  wojna rosyjsko- japońska  przyniosła Rosji pasmo klęsk i upokorzeń.  Wzrastały też trudności gospodarcze, wyrażające się m.in.  20-40% wzrostem cen .  Wśród szerokich mas społeczeństwa rosyjskiego nasilał się sprzeciw wobec  przestarzałego i niesprawiedliwego ustroju  Rosji.   Również burżuazja i bardziej światła część arystokracji opowiadała się za pewnymi przemianami,  usprawniającymi funkcjonowanie państwa .

Slide39 stycznia/22 stycznia1905 przed  Pałacem Zimowym w  Petersburgu  miała miejsce pokojowa demonstracja robotników (pod przewodnictwem agenta prowokatora Ochrany  Gieorgija Gapona ), zmasakrowana przez policję, zabitych i rannych było ponad 1000 osób, w tym kobiety i dzieci.  Krwawa niedziela pociągnęła za sobą falę niezadowolenia wielu grup społecznych w Rosji.

Slide4Robotnicy  – przyczyny ekonomiczne i przeciwko wyzyskowi przez pracodawców.  Chłopi  – przyczyny ekonomiczne.  Burżuazja i liberalna inteligencja  – domagała się zmian politycznych w kierunku monarchii konstytucyjnej.  Podbite narody  - w tych przypadkach na pierwsze miejsce wysuwała się kwestia narodowa

Slide5Partie lewicowe: - Socjaliści-Rewolucjoniści (eserowcy)   Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji  (dzieląca się na  bolszewików , kierowanych przez  Włodzimierza Lenina , oraz  mienszewików ),  opowiadały się za przekształceniem Rosji w republikę i reformami własnościowymi . Konstytucyjni Demokraci „kadeci”  (wywodzący się z burżuazji  liberałowie)   opowiadali się za monarchią konstytucyjną z parlamentem oraz wolnością sumienia i zrzeszenia .

Slide61.Wskaż elementy propagandowe rysunku. 2. Do jakich grup społecznych odowływali się eserowcy?

Slide7Na wieść o "krwawej niedzieli",  strajki  rozlały się na całą Rosję i wkrótce liczba ich uczestników sięgnęła niemal  pół miliona .  Zamieszki na wsi , gdzie dochodziło do licznych wystąpień chłopów domagających się  reformy rolnej .  Nastroje rewolucyjne dotarły także do armii i floty, będących głównymi podporami reżimu carskiego.  W czerwcu 1905 roku doszło do buntu marynarzy na pancerniku "Kniaź Potiomkin Taurydzki" .  19 (6) sierpnia 1905  roku car  Mikołaj II  zapowiedział utworzenie  dumy (parlamentu).  Na początku października 1905 roku wybuchł w Rosji strajk powszechny. Stanęły fabryki, koleje i poczta.   W istniejącej sytuacji, Mikołaj II zgodził się na częściowy kompromis i 30 (17) października 1905 roku zapowiedział przyznanie swobód obywatelskich (wolność słowa i zgromadzeń) i utworzenie dumy ustawodawczej (parlamentu) .  U schyłku 1905 roku władze carskie podjęły działania służące sterroryzowaniu ludności. Podjęta przez  bolszewików próba powstania robotniczego w  Moskwie  w  grudniu 1905 roku  została po 8 dniach krwawo stłumiona , kończąc zbrojną fazę rewolucji 1905 roku.

Slide8W marcu 1906 roku odbyły się wybory do I Dumy Państwowej , zbojkotowane przez  SDPRR  i częściowo przez  eserowców . Duma została rozwiązana jako zbyt samodzielna.  Przed powołaniem  II Dumy  władze rozpętały kampanię terroru. Tym razem jednak lewica nie zbojkotowała wyborów, które zakończyły się porażką caratu. Z tego powodu,  II Duma  przetrwała zaledwie 3 miesiące (5 marzec - 16 czerwiec 1907) nim została rozwiązana.  Otwarta 29 listopada 1907 roku  III Duma  została powołana według jeszcze bardziej niedemokratycznych reguł. Dopiero dzięki temu carat zapewnił sobie w nowym parlamencie większość . Oznaczało to koniec rewolucji.

Slide9W wyniku rewolucji powołano Dumę Państwową, która mimo posiadania wyłącznie funkcji doradczych pojawiła się w rządzie z premierem.  Wiele partii politycznych zalegalizowano.  Życie polityczne się liberalizowało, czego wynikiem było złagodzenie rusyfikacji.  Autonomię dostało m.in. Wielkie Księstwo Finlandii.

Slide10Liga Narodowa  spodziewała się, że osłabiony carat pójdzie na ustępstwa wobec Polaków, niepodległość zaś uznawała za nierealną. Gotowa była współpracować z Rosją w zamian za przywrócenie języka polskiego w szkołach i administracji oraz perspektywę autonomii.  Polska Partia Socjalistyczna  (wraz z  Organizacją Bojową ) opowiadała się za poparciem stronnictw rosyjskich przeciwnych caratowi. Celem PPS stawała się walka o niepodległość, metodą powstanie.  SDKPiL  dążyła wyłącznie do rewolucji nie formułując żadnych celów narodowych.

Slide111 3 listopada 1904  roku Polska Partia Socjalistyczna zorganizowała w Warszawie manifestację przeciwko mobilizacji i za niepodległością Polski. Manifestacja zakończyła się wymianą strzałów między członkami Organizacji Bojowej PPS a policją.  W  Warszawie  w  styczniu 1905  w starciach demonstrantów z wojskiem zginęło około stu osób. Śmiercią 32 osób zakończyła się warszawska demonstracja pierwszomajowa.  Zamach bombowy na XII Cyrkuł policji na Pradze –  26 marca   1905  (Stefan Okrzeja).  W  Łodzi  strajk włókniarzy przeobraził się w dwudniowe starcia ( 22-24 czerwca ), w efekcie których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób.  W  Ostrowcu  proklamowano  27 grudnia   1905  Republikę Ostrowiecką.   Krwawa środa  –  15 sierpnia1906 , seria zamachów na 80 urzędników rosyjskich, odpowiedzialnych za represje (OB PPS)  Napad na pociąg z pieniędzmi pod  Rogowem  –  8 listopada 1906 . (OB PPS)  Akcja pod  Bezdanami  –  26 września 1908 ( OB PPS)

Slide12Starcia na PlacuGrzybowskim Akcja pod Rogowem

Slide13Pocztówkapropagandowa PPS Pocztówka propagandowa PPS

Slide14Umasowienie partii politycznych.

Slide15Rozłamy w głównych ruchach politycznych:  PPS  dzieli się na  PPS – Lewicę  i  PPS – Frakcję Rewolucyjną.  Prorosyjskość R. Dmowskiego skutkuje tzw.  „Frondą”  i „ Secesją”.   Pojawiła się możliwość  tworzenia polskich instytucji (ruchu spółdzielczego, Polskiej Macierzy Szkolnej itp.)  W wyniku przeprowadzonej przez Narodową Demokrację  roku akcji składania wniosków o wprowadzenie języka polskiego do gmin, władze rosyjskie zmuszone zostały w czerwcu 1905 roku do dopuszczenia języka polskiego jako urzędowego na szczeblu gminnym.