Rodzaje zabójstw w zależności od stopnia zaplanowania

1. M.E.Wolfgang, F.Ferracuti (1967) Rodzaje zabjstw w zalenoci od stopnia zaplanowania: zabjstwo planowane gdy sprawca dziaa z premedytacj (ok.5%zabjstw) czyny niezaplanowane (emocjonalne, zwizane z nag , zaskakujc sytuacj kryzysow wyzwalajc gwatowne reakcje emocjonalne)

2. M. Wolfgang : w pracy pt. Patterns In Criminal Homicide zwraca uwag na to, e w opisie zabjstwa naley ka nacisk na motywacj dziaania sprawcy oraz relacje czce sprawc i ofiar >po latach uj rzecz bardziej kategorycznie, twierdzc, e kade zabjstwo moe by opisane przede wszystkim przez analiz motywu dziaania sprawcy (M.Wolfgang, M.A. Zahn, L.L.Weinreb: Homicide: Encyclopedia of Crime and Criminal Justice, s.852)

3. H.Janowska (1974) : Zabjstwa: - w obronie godnoci osobistej - z motyww erotycznych - z motyww ekonomicznych - w obronie ycia wasnego lub osb bliskich - w celu eliminacji wiadka innego przestpstwa - zabjstwa dzieci -z motyww patologicznych

4. A.Szymusik (1971, 1972) (na podstawie bada 50 zabjcw) Zabjstwa: -z powodu staych nieporozumie i narastajcego konfliktu - z powodw chuligaskich bez konkretnych przyczyn -z motyww psychotycznych -z motyww erotycznych i seksualnych -z motyww ekonomicznych

5. D.Lester (1977) (rozwinicie propozycji Megergee) Zabjcy: -kontrolujcy si nadmiernie (generalnie spokojni, gwatowni okazjonalnie) -o zdecydowanie obnionej samokontroli (agresywni, atakujcy, impulsywni)

6. J.K. Gierowski (1989) Sprawcy zabjstw w zalenoci od motyww bezporednich: 1. motywy ekonomiczne 2. motywy seksualne 3.motywy urojeniowe 4.motywy zemsty 5.motyw poczucia krzywdy 6.poczucie zagroenia lub brak motywu

7. J.K.Gierowski i inni (2002): 6 grup sprawcw wyodrbnionych wg motywu wiodcego: Sprawcy zabjstw na tle seksualnym Sprawcy dziaajcy z motyww urojeniowych Sprawcy dziaajcy z motyww ekonomiczno-rabunkowych Sprawcy, dla ktrych wiodcym motywem bya zemsta Sprawcy dziaajcy w poczuciu krzywdy i urazy Sprawcy dziaajcy w poczuciu zagroenia

8. 1. Sprawcy zabjstw na tle seksualnym : - czyny w zwizku z dziaaniem zmierzajcym do pobudzenia lub zaspokojenia popdu seksualnego - wspwystpujco motywy: poczucie zagroenia, ch pozbycia wiadka, motywy erotyczne

9. 2.Sprawcy dziaajcy z motyww urojeniowych : czyny w zwizku z procesem chorobowym, majcym wpyw na zaburzenia procesw poznawczych oraz intensywno i tre przeywanych emocji wsptowarzysz: poczucie zagroenia, zazdro, patologiczne poczucie krzywdy

10. 3. Sprawcy dziaajcy z motyww ekonomiczno-rabunkowych: motywom towarzysz: poczucie zagroenia lub intencja pozbycia si wiadkw czynu przestpnego

11. 4. Sprawcy, dla ktrych wiodcym motywem bya zemsta: wspwystpuje z zazdroci, motywem erotycznym, poczuciem krzywdy lub emocjonalno-afektywnym (walor psychopatologiczny)

12. 5. Sprawcy dziaajcy w poczuciu krzywdy i urazy : towarzysz im poczucie zagroenia, motywy emocjonalno-afektywne

13. 6.Sprawcy dziaajcy w poczuciu zagroenia, lku : towarzysz im motywy emocjonalno- afektywne (tre emocji negatywnych trudna do ustalenia)

14. w caej badanej populacji zabjcw przewaay warunki nie sprzyjajce waciwej socjalizacji najbardziej niekorzystne warunki ksztatowania osobowoci ustalono u sprawcw dziaajcych z motyww seksualnych (negatywna atmosfera, przewaga kar fizycznych i psychicznych, agresywne wzory zachowania, skonno do zachowa ucieczkowych)

15. stosunkowo dua czstotliwo we wszystkich grupach niekorzystne dla rozwoju psychicznego byy najczciej urazy czaszkowo- mzgowe oraz choroby z odczynem oponowo- mzgowym w grupie zabjcw seksualnych najczciej symptomy neuropsychiatryczne (nadpobudliwo psychoruchowa, moczenie nocne, objawy nerwicowe) oraz wiksze skonnoci sadystyczne (drczenie zwierzt w dziecistwie) grupa najbardziej upoledzona biopsychicznie: sprawcy dziaajcy z poczuciem krzywdy i urazy (charakteropatyczne cechy osobowoci, zaburzenia tempera mentalno-popdowe, nadmierna draliwo, trwale obniona samokontrola emocjonalna)

16. U sprawcw dziaajcych z motyww seksualnych i urojeniowych oprcz miernie nasilonych zaburze psychoorganicznych odnotowano te powane zaburzenia psychoseksualne , ktre manifestuj si jakociowymi i ilociowymi zaburzeniami popdu (dewiacjami) Sprawcy dziaajcych z motyww seksualnych i urojeniowych ujawniali czciej ni pozostali zabjcy tendencje autodestrukcyjne (prby samobjcze

17. Oglny poziom inteligencji: - zmienna w niewielkim stopniu rnicujca wyodrbnione grupy zabjcw - u prawie wszystkich sprawcw stwierdzono nisz ni przecitnie tzw. inteligencj spoeczn (umiejtno planowania i przewidywania w sytuacjach spoecznych, uwiadamianie zachowa spoeczno-moralnych, przewidywanie nastpstwa zachowa) - wielu sprawcw cechuje sztywno spostrzeeniowa, skonno do perseweracji i obniony krytycyzm

18. Wnioski: sfera poznawcza badanych uniemoliwia im efektywne kontrolowanie ich struktur popdowo-emocjonalnych samokontrola jest szczeglnie upoledzona u osb z organicznymi uszkodzeniami orodkowego ukadu nerwowego (OUN) w badanej populacji jest to ponad poowa wszystkich sprawcw

19. Poziom Intro/Ekstrawersji (koncepcja H.J.Eysencka) w caej populacji dominuje introwertywna struktura osobowoci (m.in. utrudnia nawizywanie kontaktw emocjonalnych i wywouje skonno do rozwizywania konfliktw i zaspokajania potrzeb w sferze wyobraeniowej np. nasilone fantazje sprawcw na tle seksualnym) poziom neurotyzmu wysoki u wikszoci sprawcw zabjstw introwersja wraz z wysokim neurotyzmem odpowiada za gotowo do kumulowania napicia emocjonalnego

20. Sprzyjajce agresji spontanicznej : - brak poczucia kontroli nad otoczeniem - silnie zaznaczone poczucie mniejszej wartoci i potrzeba jej umocnienia - brak poczucia wasnej tosamoci Ponadto u wszystkich badanych zabjcw: -brak dojrzaoci emocjonalnej -znacznie nasilony egocentryzm -brak zainteresowa -oglnie niski poziom aspiracji

21. Wszystkich sprawcw zabjstw, niezalenie od przyjtych motyww wiodcych, charakteryzowa bardzo wysoki poziom labilnoci i pobudliwoci emocjonalnej, maa odporno na stres, wysokie pogotowie lkowe , skonno do zaama w sytuacjach trudnych

22. Hipoteza badawcza: grupy sprawcw wyodrbnione na podstawie kryteriw motywacyjnych rni si pod wzgldem roli i znaczenia lku w genezie procesw motywacyjnych >> Lk odegra powan rol w etiologii agresywnego i przestpczego zachowania wszystkich sprawcw zabjstw; towarzyszy wszystkim motywom bezporednim, niezalenie od racjonalnego czy irracjonalnego charakteru

23. Sprawcy zabjstw na tle seksualnym: - chd emocjonalny, skonno do kumulowania i kontrolowania napicia, sztywno percepcyjna i rozbudowanie sfery marzeniowo-wyobraeniowej pozostaj w zwizku z mechanizmami rozwoju osobowoci, ktre powstay na skutek tumienia i kontrolowania stanw niepokoju, wrogoci i lku

24. Sprawcy dziaajcy z motyww urojeniowych: -charakteryzuje ich nasilony, psychotyczny lk dezintegracyjny towarzyszcy procesom chorobowym , bdcy odzwierciedleniem postpujcych zmian patologicznych -trudnoci w odreagowaniu napi i konfliktw emocjonalnych -decydujcy w motywacji urojeniowy lk towarzyszcy zaburzeniom procesw poznawczych

25. Sprawcy dziaajcy z motyww ekonomiczno-rabunkowych: - lk by zmienn towarzyszc przygotowaniom a agresja miaa najczciej charakter instrumentalny - czyny w bezporednim zwizku z gboko zaburzonym procesem socjalizacji, wysokim poziomem agresywnoci, ekstrawertywn osobowoci, czstymi urazami i obcieniami biologicznymi (przeywany w dziecistwie lk i niepokj zosta skanalizowany w skonnociach do atakowania innych) -wiksza rola lku w sytuacjach, gdy zosta zaburzony plan dziaania (zagroenie zdemaskowania, eliminacja wiadka) wwczas lk jest adekwatn reakcj pocigajc za sob najczciej zmian poziomu regulacji czynnoci z poznawczej na popdowo-emocjonaln oraz agresji z instrumentalnej na gniewn lub emocjonaln

26. Sprawcy, dla ktrych wiodcym motywem bya zemsta: - w ksztatowaniu si motywacji zabjstwa przewaay czynniki sytuacyjne w postaci dugotrwaych i narastajcych konfliktw z otoczeniem - przeywany w dziecistwie lk , niepokj i obawy ulegy swoistej transformacji w utrwalon postaw wrogoci, nieufnoci i podejrzliwoci wobec innych ludzi (warunkowany zaburzonym rozwojem osobowoci mechanizm rzutowania swoich negatywnych emocji na innych ludzi)

27. Sprawcy dziaajcy w poczuciu krzywdy i urazy -silny zwizek midzy czynem a bardziej staymi cechami osobowoci -sprawcy ekstrawertywni, impulsywni, skrajnie agresywni, draliwi, wybuchowi i chwiejni emocjonalnie -specyficzny rodzaj agresywnoci zwizanej z zaburzeniami osobowoci, przebiegajcej wg schematu: lk-gniew-agresja (zgeneralizowana postawa wrogoci doprowadzia do sytuacji, w ktrej niemal kady zewntrzny sygna moe by oceniany jako zagraajcy i budzcy lk)

28. Sprawcy dziaajcy w poczuciu zagroenia, lku i o niesprecyzowanym motywie zbrodni: -nieadekwatno zachowania i gwatownych reakcji - poczucie zagroenia i lku odgrywa u nich bardzo istotn rol w uruchamianiu gwatownych, nieadekwatnych do sytuacji zachowa agresywnych -gwnym generatorem lku jest uszkodzony OUN (patologiczna rola lku w genezie zabjstw)

29. Mechanizm zapewniajcy efektywn samokontrol (silne ego) jest warunkowany kilkoma czynnikami, z ktrych najwaniejsze s: - stopie dojrzaoci mechanizmw popdowo- emocjonalnych (polega na wzrastajcej, w miar rozwoju i dojrzewania, zdolnoci do modulowania reakcji emocjonalnych, w efekcie czego forma i sia reakcji bd si zmieniay w zalenoci od okolicznoci) - spjno i rwnowaga struktur poznawczych (okrelana przez stopie zgodnoci pomidzy ja- rzeczywistyma ja-idealnym, zdolno adekwatnego spostrzegania rzeczywistoci lub odpowiedni do moliwoci jednostki poziom aspiracji)

30. Zewntrzne warunki znoszce lub osabiajce samokontrol w ktrych poczucie wasnej tosamoci zostaje osabione (nastpuje osabienie funkcji regulacyjnych wasnego Ja) Phil Zimbardo : -sytuacja anonimowoci -rozdzielenie odpowiedzialnoci -uczestnictwo w grupie -stan oglnego pobudzenia - intensywna sensoryczna stymulacja o niezrnicowanym charakterze -sytuacje nowe, obce, nieznane -dziaanie czynnikw osabiajcych lub przerywajcych czynnoci mechanizmw regulacyjnych (np.alkohol)

31. W badanej populacji wyodrbniono 3 grupy: Sprawcy o osobowoci nieagresywnej (34%) [w dawnej terminologii: socjopatia] Sprawcy o osobowoci umiarkowanie agresywnej (52%) :brak skonnoci do bezporedniego ataku, wysoki poziom gbiej ukrytej wrogoci, lku, tumienie negatywnych uczu i emocji, do wysoka samokontrola [dawniej: nerwica] Sprawcy skrajnie agresywni (14 %): atwo i czsto przejawiajcy tendencje do otwartego ataku [w dawnej terminologii: psychoza]

32. Wnioski: Wysoka agresywno sprawcw zabjstw pozostaje w bezporednim przyczynowym zwizku z nieprawidowo przebiegajc socjalizacj , sab interioryzacj norm i zasad moralnych i identyfikacj z podkultur przestpcz. Grupy sprawcw rnicowa oglny poziom agresywnoci i wrogoci: -najbardziej agresywni byli sprawcy dziaajcy z motyww rabunkowo-ekonomicznych i seksualnych, najniszy poziom agresji u sprawcw z poczucia krzywdy oraz sprawcw dziaajcych w poczuciu zagroenia i lku - u sprawcw zabjstw na tle seksualnym dominowa wysoki poziom ukrytej wrogoci